HARFLERİN MERTEBELERİ,
HAREKELERİ VE HAKİKATLERİ
682. Ta yedinci mertebeye kadar "harflerin ikinci mertebe si, üçüncü mertebesi" vesaire gibi kullandığımız ifadelere gelin ce, bununla sayılarda birbiriyle ortak olan bu harflerin basit un surlarını (besait) kastediyoruz. Mesela Nun harfi, bunun basit unsurları uluhiyyette ikidir. Mim harfinin basit unsurları insan da üçtür. Cim, Vav, Kdfve Kaf, bu harflerin basit unsurları cin
lerde dörttür. 'Zdl, 'Za, Sad, Ayn, Dad, Sin, Dal, Gayn, ve Şın, bu harflerin basit unsurları hayvanlarda (behaim) beştir. Elif, He, ve Lam, bu harflerin basit unsurları bitkilerde altıdır. Ba, Ha, Tı, Ya, Fa, Ra, Te, Peltek Se, Hı, Zı, bu harflerin basit unsurları ise cansızlarda yedidir.
683. "Onun hareketi mu'vecce ya da müstakime, ya da menkU5e ya da mümtezice ya da ufkidir" gibi sözlerimize gelin ce, bunlarla şunu kastediyoruz: Müstakime terimi ile, himme ti özellikle Hak Teala tarafına doğru hareket ettiren, O'na doğ ru yönelten her harfi kastediyoruz. Bu eğer alimsen selb yönün dendir, yok eğer müşahede ehliysen, müşahede edilen şey yö nündendir. Menkuse terimi ile, himmeti kainata ve onun sırları na doğru yönlendiren her harfi kastediyoruz. Mu'vecce terimiyle ki bu ufki demektir- himmeti Yaratanla (el-mükevvin) yaratılmış (el-mükevven) ilişkisine doğru yönlendiren her harfi kastediyo ruz. Mümtezice terimiyle de himmeti sana zikrettiğim şeylerden ikisini ve daha fazlasını tanımaya doğru yönelten her harfi kas tediyoruz. Sayıda ise, bu himmet. Elif, Mim, Ha, Nun ve benze ri harflerde tezahür eder.